Download

Gesprekstool visievorming

We hebben een gesprekstool ontwikkeld op basis waarvan onderwijsprofessionals, professionals uit het werkveld én studenten hun perspectieven op onderwijs kunnen uitwisselen en een gezamenlijke visie kunnen vormen. De tool bestaat uit een ‘praatplaat’ en een aantal vragen, geclusterd per thema, die richting kunnen geven aan het gesprek over het onderwijs, om zo de verschillende standpunten zichtbaar te maken. 

Beweeg met de muis over de plaat voor een eerste toelichting op de thema’s. Uitgebreidere toelichting en de onderliggende vragen zijn bereikbaar via het linker menu. Of download het document waarin de vragen en de plaat zijn opgenomen.

Authentiek Vraagstuk
Interdisciplinariteit
Authentiek Toetsen
Begeleiding
Zelfbewuste en zelfsturende professional
Learning Community
Gelijkwaardig Partnerschap

Authentiek Vraagstuk

Een authentiek vraagstuk betreft een belangrijke maatschappelijke vraag die realistisch, betekenisvol, uitdagend, open en bekend is.

Interdisciplinaritieit

Interdisciplinariteit verwijst naar het gebruik van meerdere disciplines om een holisitsch begrip van een onderwerp of probleem te ontwikkelen. 

Begeleiding

De coach is de ondersteuner van het leerproces van de lerenden.

Learning Community

Een learning community is een samenwerkingsverband tussen verschillende partijen die ontstaat naar aanleiding van een maatschappelijk thema en waarin reflectie een grote rol speelt.

Authentiek toetsen

Authentiek toetsen houdt in dat de toetssituatie in hoge mate overeenkomt met de beroepsraktijk. 
 

Gelijkwaardig partnerschap

Samen lerend optrekken betekent dat studenten, het werkveld en docenten als gelijkwaardige partners samenwerken aan een authentiek vraagstuk. 

Persoonlijke en professionele ontwikkeling

Het werkveld vraagt om professionals die niet alleen kennis en vaardigheden hebben die van belang zijn voor het uitoefenen van het vak, maar die ook bewust zijn van hun eigen talenten, vaardigheden, en ambities, en die voortdurend blijven leren tijdens hun loopbaan.

Zelfbewuste en zelfsturende professional

Zelfbewustzijn en zelfsturing zijn belangrijk voor zowel studenten als docenten en werkveldprofessionals in het kader van ‘leven lang ontwikkelen’ in de maatschappij.

Authentiek Vraagstuk

Een authentiek vraagstuk brengt verschillende partijen en disciplines bij elkaar. Deze partijen werken samen aan een vraagstuk dat plaatsvindt op de grens van onderwijs en de beroepspraktijk. Dit kunnen vraagstukken zijn die monodisciplinair worden aangevlogen, maar een interdisciplinaire benadering is bij complexe vraagstukken regelmatig van meerwaarde. De vraagstukken betreffen belangrijke maatschappelijke vragen die realistisch, betekenisvol, uitdagend, open en bekend zijn voor zowel het werkveld als het onderwijs…

Wanneer vraagstukken realistisch zijn zullen deelnemers zich hierbij meer betrokken voelen. Voor studenten in het bijzonder kan het vraagstuk als realistisch gezien worden wanneer de toegevoegde waarde voor hun (professionele) toekomst benadrukt wordt. 
Vraagstukken zijn betekenisvol als het resultaat maatschappelijke impact heeft en de deelnemers daar een relevante bijdrage aan kunnen leveren. Open houdt in dat vraagstukken niet op voorhand een vaste uitkomst hebben. Vraagstukken hebben een mate van bekendheid wanneer de deelnemers eigen expertise kunnen gebruiken voor het komen tot een oplossing. Om te zorgen dat vraagstukken uitdagend zijn voor de deelnemers waardoor zij gemotiveerd zijn om aan het vraagstuk te werken, is het van belang dat deelnemers ervaren dat er resultaat geboekt kan worden. Daarbij is het belangrijk een keuze te maken voor de mate van complexiteit van het vraagstuk, rekening houdend met de verschillende partijen. Ook is het belangrijk stil te staan bij de mate van zelfstandigheid die van de partijen gevraagd wordt. In een authentiek vraagstuk bepalen lerenden gezamenlijk de doelen, de kaders en de aanpak. 

"Het meest waardevolle is dat studenten aan opdrachten uit de praktijk werken, dat ze proeven 'Dit is wat ik later zou kunnen', dat we daar heel open in zijn. (...) Daardoor gaan ze harder lopen, stoppen ze er meer tijd in en gaan ze beter leren"

Anonieme docent

Richtinggevende vragen voor visievorming:

  • Hoe zie je een authentiek vraagstuk voor je?
  • Wat vind jij de meerwaarde van het gezamenlijk werken aan een authentiek vraagstuk?
  • Hoe zorg je er voor dat een vraagstuk voor alle deelnemers betekenisvol is?
  • Vanuit welke bron(nen) zou het vraagstuk volgens jou kunnen komen? (bijv. uit de maatschappij, vanuit een bedrijf, vanuit de opleiding..)
  • Wie zou volgens jou de kaders moeten markeren waarbinnen gewerkt gaat worden? Wie bakent het vraagstuk af?
  • In hoeverre staan volgens jou de leeruitkomsten vooraf vast bij het werken aan een vraagstuk uit de praktijk?
  • Hoe denk je dat vraagstukken realistisch en open geformuleerd kunnen worden?
  • Hoe zou je rekening kunnen houden met verschillende deelnemers voor wat betreft de mate van complexiteit en zelfstandigheid die verwacht wordt? Wordt hierin gedifferentieerd?
  • In hoeverre wil je dat het vraagstuk input vraagt vanuit meerdere disciplines?
  • In hoeverre wil je dat het vraagstuk mogelijkheden biedt voor deelnemers van verschillende niveaus van expertise om samen te werken? 
  • In hoeverre wil je dat het vraagstuk mogelijkheden biedt voor studenten om vanuit verschillende opleidingsniveaus (MBO-HBO-WO) samen te werken?

Interdisciplinariteit

Onze maatschappij vraagt om innovatieve en ondernemende professionals die binnen interdisciplinaire omgevingen onderzoekend en probleemoplossend aan de slag gaan om tot duurzame oplossingen te komen. Interdisciplinaire samenwerking is nodig om tot oplossingen te komen voor complexe maatschappelijke vraagstukken die de grenzen van de eigen discipline overstijgen…  

Deze samenwerking houdt in dat deelnemers vanuit verschillende disciplines aan een gezamenlijk doel, of authentieke opdracht, werken. Hierbij wordt de samenhang en relaties tussen disciplines verkend en worden deelnemers aangemoedigd om disciplinaire grenzen te overschrijden en verbanden te leggen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen ‘smalle’ en ‘brede’ interdisciplinariteit. Bij smalle interdisciplinariteit zijn de verschillende disciplines nauw met elkaar verbonden of grenzen aan elkaar, zoals bijvoorbeeld elektrotechniek en mechatronica. De samenwerking waarbij de eigen discipline wordt overstegen wordt ‘brede’ interdisciplinariteit genoemd. Hierbij ligt de inhoud van disciplines verder van elkaar af dan bij een ‘smalle’ interdisciplinaire samenwerking. Een voorbeeld hiervan zou de samenwerking zijn tussen disciplines als mechatronica en verpleegkunde. Bij zowel smalle als brede interdisciplinariteit is het belangrijk dat deelnemers hun kennis, perspectieven, methoden en vaardigheden met elkaar uitwisselen om te komen tot een common ground. Dit houdt in dat partners kennis van verschillende disciplines op waarde kunnen schatten en waarbij zij als ‘expert’ hun eigen kennis in begrijpelijke taal kunnen overbrengen en dit samen kunnen voegen met kennis van andere betrokkenen. Zo kan er een synergie gecreëerd worden, waarbij gebruik gemaakt wordt van de complementaire expertise van teamleden om innovatieve ideeën te genereren of complexe problemen op te lossen.  

"Door interdisciplinair te werken ga je een gemeenschappelijke taal ontwikkelen"

Anonieme student

Richtinggevende vragen voor visievorming:

  • Welke meerwaarde denk je dat de interdisciplinaire samenwerking heeft voor het werkveld, studenten en docenten? Welke meerwaarde heeft het voor jou, om met mensen van verschillende disciplines samen te werken?
  • In hoeverre denk je dat maatschappelijke problemen om een discipline-overstijgende aanpak vragen?
  • Welke kerncompetenties en vaardigheden moeten studenten volgens jou verwerven via interdisciplinair onderwijs om succesvol te zijn in de 21e-eeuwse samenleving?
  • Is het volgens jou belangrijk dat deelnemers de eigen discipline overstijgen (brede interdisciplinariteit) of zou er (eerst) een focus moeten zijn op smalle interdisciplinariteit? Is het belangrijk een opbouw hierin aan te brengen?
  • Op welke manieren denk je dat interdisciplinair onderwijs kan bijdragen aan het stimuleren van kritisch denken, creativiteit, innovatie en het oplossen van complexe vraagstukken?
  • Hoe kunnen we barrières tussen verschillende vakgebieden doorbreken om een vruchtbare omgeving voor interdisciplinair samenwerken te creëren?
  • Wat zijn volgens jou de vereisten voor professionele ontwikkeling en ondersteuning om effectief interdisciplinaire samenwerking te kunnen begeleiden? 

Authentiek Toetsen

Authentiek toetsen is belangrijk binnen het onderwijs én het werkveld in het kader van leven lang leren. Authentiek toetsen houdt in dat het leren in kaart wordt gebracht van lerenden die werken aan een authentiek vraagstuk. Bij authentiek toetsen is het van belang dat er aandacht is voor drie aspecten: het product, het proces en de persoonlijke leerdoelen van lerenden…

Er is variatie mogelijk voor de manier waarop persoonlijke leerdoelen worden getoetst of beoordeeld. Belangrijk is dat de toetsing zich zowel richt op het behalen van doelen als op de geleverde inspanning. De lerende speelt een actieve rol in het reflecteren en ophalen en verwerken van feedback. De opgehaalde feedback wordt verwerkt en opgenomen als bewijslast in het product, bijvoorbeeld een portfolio. Dit vraagt een hoge mate van zelfsturing. Tenslotte kan de beoordeling tot stand komen in samenspraak met andere partners uit de learning community.

"The single most powerful modification that enhances achievement is feedback"

John Hattie

Richtinggevende vragen voor visievorming:

  • Welke ontwikkeling zou je met authentiek toetsen in kaart willen brengen? (denk aan proces, product, persoonlijke en professionele ontwikkeling, samenwerking, houding, specifieke vaardigheden, ...)
  • Van welke deelnemers zou je de ontwikkeling in kaart willen brengen?
  • Op welke manier zou er volgens jou inzichtelijk gemaakt moeten worden hoe deelnemers binnen de learning community zich ontwikkeld hebben?
  • Welke rol speelt feedback en reflectie volgens jou bij de ontwikkeling van deelnemers?
  • Wat denk je dat dit vraagt van de deelnemers in termen van feedback literacy?
  • Op welke onderdelen is het wenselijk feedback te geven? (op het product, proces of de zelfsturing)
  • Zouden er volgens jou van tevoren doelen opgesteld moeten worden waarop getoetst wordt? Wie doen dit? Op welke doelen zou de ontwikkeling gevolgd kunnen worden?
  • Mag het product ook mislukken? En het proces?
  • Wie zouden er op welke momenten betrokken zijn bij het beoordelingsproces?
  • Hoe zou de kwaliteit van de toetsing geborgd kunnen worden volgens jou?

Begeleiding

Begeleiding is cruciaal in het leerproces van deelnemers in de learning community. De begeleider van de learning community ondersteunt het leerproces van de lerenden. Deze maakt hierbij gebruik van coachende vaardigheden. Zo worden er vragen gesteld om deelnemers aan te sporen actief te leren. Er wordt kwalitatief goede feedback gegeven en het leerproces van deelnemers wordt ondersteund door scaffolding en modeling toe te passen. Het is belangrijk dat de begeleider het mogelijk maakt om verschillende perspectieven van de deelnemers uit te wisselen, te reflecteren en aandacht te hebben voor gelijkwaardige verantwoordelijkheid. Binnen de learning community wordt namelijk toegewerkt naar…

…verbinding en een sociaal veilige omgeving zodat deelnemers van en met elkaar kunnen leren op basis van gelijkwaardigheid. De begeleider heeft oog voor behoeften binnen de learning community en speelt hier op een flexibele manier op in. Zowel de persoonlijke leervragen van de deelnemers als leervragen voor het inhoudelijke vraagstuk staan hierbij centraal zodat deelnemers aan hun ontwikkeling persoonlijke professionele ontwikkeling kunnen werken.

"Als begeleider wil ik eigenaarsschap bij lerenden laten en vragen in plaats van antwoorden"

Anonieme docent

Richtinggevende vragen voor visievorming:

  • Welke begeleiding denk je dat deelnemers nodig hebben, rekening houdend met hun verschillende achtergronden en behoeften?
  • Is er een specifieke rol van begeleider gewenst in de learning community? Hoe ziet deze rol er volgens jou uit? Welke verantwoordelijkheden horen bij deze rol, denk je?
  • Welke kenmerken en eigenschappen van de begeleider zijn volgens jou van belang bij het begeleiden van deelnemers bij hun leerproces?
Alle vragen
  • Zou de begeleider volgens jou gelijkwaardig moeten zijn aan andere deelnemers van de learning community?
  • In hoeverre is het volgens jou wenselijk dat de begeleider de ondersteuning geleidelijk aan op- of afbouwt tijdens het leerproces?
  • In hoeverre is het volgens jou belangrijk dat de begeleider flexibel inspeelt op de behoeften van deelnemers?
  • In hoeverre is het volgens jou belangrijk dat de begeleiding een bepaalde focus heeft, bijvoorbeeld op de persoonlijke en/of professionele ontwikkeling of op de inhoud? Hoe wordt er een eventuele balans gevonden?
  • Welke rol speelt feedback bij de begeleiding volgens jou?

Zelfbewuste en zelfsturende professional

Zelfbewustzijn en zelfsturing zijn belangrijk voor zowel studenten als docenten en werkveldprofessionals in het kader van ‘leven lang ontwikkelen’ in de maatschappij. Zelfsturing is het proces waarbij lerenden zelf het initiatief nemen om hun leerbehoeften vast te stellen, hun leervragen te formuleren, leermiddelen (bronnen) te identificeren, hun netwerk in te zetten, zichzelf te ontwikkelen en leeruitkomsten te evalueren. Het werkveld vraagt om professionals die niet alleen kennis en vaardigheden hebben die van belang zijn voor het uitoefenen van het vak, maar die zich ook bewust zijn van hun eigen talenten, vaardigheden en ambities, en die voortdurend blijven leren tijdens hun loopbaan…

…Zelfbewuste en zelfsturende professionals zijn meer toegerust voor een complexe en snel veranderende wereld, weten hoe ze willen bijdragen aan vraagstukken in de samenleving en op de arbeidsmarkt, kennen hun persoonlijke en professionele normen en waarden, en zetten hun talenten in om onder meer in (interdisciplinaire) teams samen te werken. Het is van belang om expliciet aandacht te besteden aan deze persoonlijke, professionele ontwikkeling van studenten, docenten en professionals uit het werkveld. Door hen uit te dagen om na te denken over persoonlijke leervragen, door ze (meer) invloed te geven op hun eigen leerweg, maar ook door te reflecteren. Om hier invulling aan te geven is het van belang om in de learning community een veilige en inclusieve leeromgeving voor alle betrokkenen te realiseren. 

"In het onderwijs gaat het naast kwalificatie en socialisatie altijd ook om de vorming van de persoon, gericht op het volwassen in de wereld willen zijn. Daarom is een pedagogische oriëntatie in het onderwijs onontbeerlijk."

Prof. dr. Gert Biesta

Richtinggevende vragen voor visievorming:

Wat is volgens jou de rol van zelfsturing binnen een authentieke leeromgeving? In hoeverre wil je dat de lerenden gestimuleerd worden om zelfsturend te leren en te werken?  

In hoeverre verwacht je dat lerenden aan persoonlijke leerdoelen werken tijdens het werken binnen een authentieke leeromgeving?   

Hoe denk je dat de lerenden begeleid moeten worden bij het ontwikkelen van zelfsturende vaardigheden? Wat zou de rol van de begeleider zijn, en de andere deelnemers hierbij?    

  • Op welke wijze zou er volgens jou aandacht moeten zijn voor persoonlijke, professionele ontwikkeling in de learning community?
  • In hoeverre wil je dat lerenden keuzeruimte geboden wordt?
  • In hoeverre mogen lerenden volgens jou zelf bepalen hoe hun leren wordt gemonitord of eventueel beoordeeld?
  • Op welke manier kan volgens jou worden gewerkt aan een veilige en inclusieve leeromgeving voor alle betrokkenen?

Learning Community

Learning communities zijn publiek-private samenwerkingsverbanden waarin leren en ontwikkelen, werken, innoveren en onderzoeken samensmelten in een hybride leeromgeving. Dat wil zeggen: een leeromgeving op het grensvlak van opleidingen en werk. 

We onderscheiden hier learning communities op macro- en microniveau.  Een learning community op macroniveau is een samenwerkingsverband waarin meerdere groepen werken aan een maatschappelijk thema en onderling hun kennis uitwisselen. Deelnemers hiervan werken samen vanuit hun betrokkenheid (voortkomend uit persoonlijke of professionele drijfveren) vanuit de twee of meerdere van de 5 O’s die relevant zijn voor het vraagstuk: Onderwijs (studenten en docenten), Overheid (gemeenten en provincie), Ondernemers (bedrijven en MKB), Onderzoek (lectoraten) en Omgeving (burgers). Binnen een learning community op micro-niveau wordt op een gelijkwaardige projectmatige manier samengewerkt aan een authentiek vraagstuk dat is afgeleid van het maatschappelijk thema. Er wordt ván en mèt elkaar geïnvesteerd, geïnnoveerd en geleerd. Reflectie speelt hierbij een grote rol.  

"Learning community; de plek waar mensen zich kunnen ontwikkelen en innovaties sneller in de praktijk worden gebracht"

Topsectoren

Richtinggevende vragen voor visievorming:

  • Welk beeld heb je van een learning community?
  • Wanneer is een learning community voor jou van meerwaarde (denk aan: samenstelling, vorm, continuïteit)?
  • Welke partijen zouden volgens jou met elkaar kunnen samenwerken in een learning community aan een authentiek vraagstuk?
  • Welke rol denk je dat diversiteit speelt in een learning community bij het samenwerken aan een authentiek vraagstuk?
  • Wat denk je dat het vraagt van individuele deelnemers om aan een learning community deel te nemen?
  • Wat denk je dat het vraagt van de organisatie om learning community's te realiseren? (Randvoorwaarden als tijd, geld, e.d.)
  • Wat levert het deelnemen aan een learning community volgens jou op voor de verschillende partijen? (Bijv. kennisontwikkeling, verbondenheid werkveld en onderwijs, personeelsontwikkeling)

Gelijkwaardig Partnerschap

Om aan maatschappelijke vraagstukken te werken is samenwerking én samen leren nodig tussen en met verschillende partners. In de huidige maatschappij ontwikkelt iedereen zich continu. Leren speelt zich steeds meer af op het grensvlak van onderwijs en werkveld. Bovendien zijn oplossingen voor vraagstukken vaak niet vooraf voorhanden en juist daarom is samenwerking zo belangrijk. Samen lerend optrekken betekent dat studenten, professionals uit het werkveld en docenten als gelijkwaardige partners samenwerken aan een authentiek vraagstuk. Professionals uit het werkveld kunnen bijvoorbeeld zijn: Ondernemers (bedrijven en MKB), Onderzoekers (lectoraten), Overheidsinstanties (gemeente en provincie) en de Omgeving (burgers). Gelijkwaardig samen optrekken met verschillende partners is belangrijk om tot een synergie te komen en van elkaar te leren. Dit vraagt van hen dat…

…zij hun traditionele rol (vanuit docentschap, opdrachtgevershap of de rol van student) loslaten. Gelijkwaardigheid is niet hetzelfde als gelijkheid. Geen mens is hetzelfde; iedereen heeft een andere voorgeschiedenis, andere kennis en ervaring, een andere persoonlijkheid. Juist die diversiteit is nodig om gezamenlijk verder te komen. Gelijkwaardigheid betekent niet per se dat er geen hiërarchie is. Soms is die wel nodig, maar dat bepaal je met elkaar. Gelijkwaardigheid betekent dat er wordt gewerkt vanuit wederzijds respect en waardering; De ene persoon staat als mens niet boven de ander. Er is geen afhankelijkheids- of machtsrelatie op het persoonlijk vlak. Ieder individu wordt gehoord en gezien, en met elkaar bepaal je hoe ieders expertise van waarde is voor de uitwerking van de oplossingsrichting. Ieder individu draagt intentioneel bij aan het leren van zichzelf en van de anderen. Dat betekent dat iedereen haalt en brengt.   

"Je moet de grenzen een beetje vervagen. Dus wanneer ben je docent, wanneer ben je coach. Dat je meer fluïde leert. Dat het wat meer op basis van wensen is, in plaats van wat moet."

Anonieme student

Richtinggevende vragen voor visievorming:

  • Hoe kijk je aan tegen de samenwerking en het samen leren van onderwijs en werkveld?
  • Wat houdt gelijkwaardigheid volgens jou in? Hoe denk je vanuit je eigen perspectief (docent, student, werkveldprofessional) over gelijkwaardigheid?
  • Wat denk je dat het vraagt van alle betrokkenen om gelijkwaardig met elkaar op te trekken? Vraagt dit bijvoorbeeld iets anders van docenten of het werkveld dan van studenten?
  • Hoe denk je dat je gelijkwaardigheid creëert tussen verschillende deelnemers van de learning community?
  • Wie zou het vraagstuk in moeten brengen, denk je? Is er één eigenaar van de vraag? Wie formuleren het vraagstuk?
  • Hoe zou je ervoor kunnen zorgen dat iedere deelnemer een bijdrage levert aan het leren van zichzelf én de ander?