Activiteit 5 – Uitvoeringsteam voorbereiden

Voordat de authentieke leeromgeving(en) daadwerkelijk in praktijk uitgevoerd kunnen worden, wordt het uitvoeringsteam geselecteerd en voorbereid op de uitvoering zelf, waarbij ze tevens geprofessionaliseerd worden.

Dit ‘uitvoeringsteam’ bestaat zowel uit begeleiders van de learning community (denk aan docenten) maar ook uit andere stakeholders, bijvoorbeeld praktijkpartners/ professionals.

De kwaliteit van het onderwijs staat of valt met de vaardigheden van begeleiders en andere actoren die betrokken zijn. Als we inzoomen op het begeleiden van studenten binnen dit type onderwijs vraagt dat nogal wat. Als begeleider moet je bijvoorbeeld goed een community kunnen creëren (oftewel in staat zijn om een leergemeenschap te begeleiden), kennis en vaardigheden hebben rondom groepsdynamiek, op een coachende manier kunnen begeleiden (reflectieve vragen stellen, scaffolden, modellen, feedback geven), didactisch kunnen differentiëren, etc.

Met het oog op duurzame doorontwikkeling is het verstandig om te werken met een groep mensen die voor langere tijd de begeleiding op zich kunnen nemen. (Bij activiteit 1 heb je hier mogelijk al over nagedacht).

Als je wilt dat studenten zich ontwikkelen tot zelfbewuste professionals met zelfsturende vaardigheden binnen authentieke leeromgevingen, dan is het belangrijk dat …

je begeleiders zoekt die de juiste houding, kennis en vaardigheden hebben om lerenden te ondersteunen bij hun persoonlijke en professionele ontwikkeling en die in een vast team kunnen samenwerken

  1. waarbij je begeleiders zoekt die voor langere tijd beschikbaar zijn en die gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor de totale onderwijskwaliteit
  2. waarbij je nagaat of begeleiders:
    • bereid zijn de ontwikkeling van lerenden centraal te stellen en zelf ook bereid zijn zich lerend op te stellen
    • de meerwaarde inzien van het samenwerken/leren tussen studenten, werkveldpartners en docenten en zich daarin ook gelijkwaardig willen opstellen
    • de meerwaarde inzien van het integreren van persoonlijke en professionele ontwikkeling binnen een authentieke leeromgeving (het werken aan een vraagstuk)
    • de vaardigheden bezitten om het proces van persoonlijke en professionele ontwikkeling op individueel en teamniveau in een authentieke leeromgeving te begeleiden (zie voor de invulling hiervan het volgende ontwerpprincipe)

 

  • omdat vanuit een vast team onderling vertrouwen kan worden opgebouwd en er gezamenlijke kennis ontstaat t.a.v. wat werkt en wat niet. [1]
  • omdat het essentieel is dat je als begeleider in een dergelijke nieuwe omgeving van (door) verandering wilt leren en ontwikkelen. [2a]
  • omdat de attitude en overtuiging van een begeleider over wat goed onderwijs is (of waar onderwijs op gericht zou moeten zijn) van invloed is op zijn of haar wijze van begeleiden. [2a]
  • omdat het essentieel is om in authentieke leeromgevingen en learning communities alle partners als gelijkwaardig te zien, ook studenten (Verdegaal et al, 2023; Visscher-Voerman et al, 2024). [2b]
  • omdat het begeleiden van leerprocessen gericht op de persoonlijke en professionele ontwikkeling binnen een learning community andere competenties vraagt van begeleiders dan bijvoorbeeld alleen het overdragen van kennis of het aanleren van professionele vaardigheden (Woudt-Mittendorff, 2019). [2c, 2d]

Om leerprocessen binnen een learning community goed te kunnen begeleiden is het belangrijk dat begeleiders in staat zijn te didactisch te differentiëren zodat ze hun begeleiding af kunnen stemmen op de behoefte van de individuele lerende. En dat ze een omgeving creëren waar iedereen zich veilig voelt, ervoor zorgdragen dat iedereen gehoor en gezien wordt. Wanneer je deze uitgangspunten en de bijbehorende vaardigheden in een professionaliseringstraject centraal stelt worden de begeleiders goed toegerust voor hun werk.

Als je wilt dat studenten zich ontwikkelen tot zelfbewuste professionals met zelfsturende vaardigheden binnen authentieke leeromgevingen, dan is het belangrijk dat …

je begeleiders ondersteunt bij de ontwikkeling van de kennis en vaardigheden die zij nodig hebben om lerenden te helpen zich verder te ontwikkelen

Waarbij je aandacht besteedt aan:

    1. het belang en ondersteunen van gelijkwaardige samenwerking en samen leren tussen begeleiders, studenten en andere actoren (bijv. werkveldprofessionals)
    2. het creëren van een (veilige) community
    3. het creëren van een common ground (focus)
    4. het begeleiden van een proces van zelfsturing
    5. het begeleiden van groepsdynamiek
    6. de manier waarop scaffolding (een op de lerende(n) afgestemde ondersteuning) toegepast kan worden
    7. het begeleiden van reflectieactiviteiten in de groep
  • omdat het noodzakelijk is om begeleiders te ondersteunen bij het daadwerkelijk inzetten van deze (veelal nieuwe) rol.
  • omdat aandacht voor en oefenen van dergelijke vaardigheden bijdraagt aan de ontwikkeling van kennis, vaardigheden en attitude van de begeleiders.
  • omdat het bijdraagt aan het verder doorleven van de visie.

Teach what you preach is een waardevol principe voor professionalisering. Door werkvormen te kiezen die begeleiders ook zelf met de lerenden in de learning community kunnen uitvoeren, krijgen zij voorbeelden te zien, wat hun arsenaal aan werkvormen en mogelijkheden vergroot.

Als je wilt dat studenten zich ontwikkelen tot zelfbewuste professionals met zelfsturende vaardigheden binnen authentieke leeromgevingen, dan is het belangrijk dat …

je een vergelijkbare aanpak hanteert bij de professionalisering van de begeleiders als die zij gaan hanteren bij het begeleiden van de lerenden

  1. waarbij je inhoudelijke thema’s (als (interdisciplinair) samenwerken, zelfbewustzijn, zelfsturing) integreert
  2. waarbij je als begeleider van deze professionalisering een rolmodel bent voor de wijze van begeleiden door dit op een coachende manier te doen
  3. waarbij je er bij het organiseren van activiteiten rekening mee houdt dat er geen one-size-fits-all aanpak is voor iedereen in het team
  4. waarbij je het belang aangeeft dat iedereen aanwezig is om samen te kunnen leren en werken
  5. waarbij je waar mogelijk de begeleiders laat werken met de materialen die ook tijdens de uitvoering gebruikt gaan worden (zie volgende principe)
  • omdat je daarmee voor begeleiders hun gewenst gedrag richting de lerenden in de learning community modelleert [1-4] zodat zij op hun beurt lerenden goed kunnen ondersteunen.
  • omdat begeleiders leren hoe deze leerprocessen werken door ze zelf ‘aan den lijve te ondervinden’. [1-4]
  • omdat het met elkaar reflecteren op ervaringen en beelden tijdens de professionalsering niet alleen bijdraagt aan de individuele leerervaring, maar ook aan de verdere concretisering en het doorleven van de visie. [1-4]
  • omdat samen leren staat of valt met de aanwezigheid van personen. [4]
Terug naar activiteit 4
Overzicht alle ontwerpactiviteiten
Verder naar activiteit 6

Authentiek Vraagstuk

Een authentiek vraagstuk brengt verschillende partijen en disciplines bij elkaar. Deze partijen werken samen aan een vraagstuk dat plaatsvindt op de grens van onderwijs en de beroepspraktijk. Dit kunnen vraagstukken zijn die monodisciplinair worden aangevlogen, maar een interdisciplinaire benadering is bij complexe vraagstukken regelmatig van meerwaarde. De vraagstukken betreffen belangrijke maatschappelijke vragen die realistisch, betekenisvol, uitdagend, open en bekend zijn voor zowel het werkveld als het onderwijs…

Wanneer vraagstukken realistisch zijn zullen deelnemers zich hierbij meer betrokken voelen. Voor studenten in het bijzonder kan het vraagstuk als realistisch gezien worden wanneer de toegevoegde waarde voor hun (professionele) toekomst benadrukt wordt. 
Vraagstukken zijn betekenisvol als het resultaat maatschappelijke impact heeft en de deelnemers daar een relevante bijdrage aan kunnen leveren. Open houdt in dat vraagstukken niet op voorhand een vaste uitkomst hebben. Vraagstukken hebben een mate van bekendheid wanneer de deelnemers eigen expertise kunnen gebruiken voor het komen tot een oplossing. Om te zorgen dat vraagstukken uitdagend zijn voor de deelnemers waardoor zij gemotiveerd zijn om aan het vraagstuk te werken, is het van belang dat deelnemers ervaren dat er resultaat geboekt kan worden. Daarbij is het belangrijk een keuze te maken voor de mate van complexiteit van het vraagstuk, rekening houdend met de verschillende partijen. Ook is het belangrijk stil te staan bij de mate van zelfstandigheid die van de partijen gevraagd wordt. In een authentiek vraagstuk bepalen lerenden gezamenlijk de doelen, de kaders en de aanpak. 

"Het meest waardevolle is dat studenten aan opdrachten uit de praktijk werken, dat ze proeven 'Dit is wat ik later zou kunnen', dat we daar heel open in zijn. (...) Daardoor gaan ze harder lopen, stoppen ze er meer tijd in en gaan ze beter leren"

Anonieme docent

Richtinggevende vragen voor visievorming:

  • Hoe zie je een authentiek vraagstuk voor je?
  • Wat vind jij de meerwaarde van het gezamenlijk werken aan een authentiek vraagstuk?
  • Hoe zorg je er voor dat een vraagstuk voor alle deelnemers betekenisvol is?
  • Vanuit welke bron(nen) zou het vraagstuk volgens jou kunnen komen? (bijv. uit de maatschappij, vanuit een bedrijf, vanuit de opleiding..)
  • Wie zou volgens jou de kaders moeten markeren waarbinnen gewerkt gaat worden? Wie bakent het vraagstuk af?
  • In hoeverre staan volgens jou de leeruitkomsten vooraf vast bij het werken aan een vraagstuk uit de praktijk?
  • Hoe denk je dat vraagstukken realistisch en open geformuleerd kunnen worden?
  • Hoe zou je rekening kunnen houden met verschillende deelnemers voor wat betreft de mate van complexiteit en zelfstandigheid die verwacht wordt? Wordt hierin gedifferentieerd?
  • In hoeverre wil je dat het vraagstuk input vraagt vanuit meerdere disciplines?
  • In hoeverre wil je dat het vraagstuk mogelijkheden biedt voor deelnemers van verschillende niveaus van expertise om samen te werken? 
  • In hoeverre wil je dat het vraagstuk mogelijkheden biedt voor studenten om vanuit verschillende opleidingsniveaus (MBO-HBO-WO) samen te werken?